Piet J. van den Hout

30 december 2021

De vorst is net zo snel weer verdwenen als hij gekomen was. Berijpte velden hebben weer plaats gemaakt voor winterse grauwheid. Ik sop over modderige paden. Ik ben veel te warm gekleed. Halverwege de ochtend is de temperatuur al opgelopen tot 15 graden. Opnieuw een record gebroken: de hoogste decembertemperatuur ooit in Nederland gemeten. 

Het is druk in het beekdal. Er zwemmen meer dan honderd grauwe ganzen die weer andere ganzen aantrekken. Tuimelend dalen ze af. Ik kan daar geen genoeg van krijgen: hoe zo’n vogel met buitelingen het draagvermogen van zijn vleugels verkleint en hoe de kop stug vooruit blijft kijken. De ganzen landen tussen de eenden die het op hun manier heel druk hebben. Zowel bij de wintertalingen als de krakeenden vechten de mannetjes om de vrouwtjes. Ik krijg de hele groep wintertalingen in beeld. Vlug tellen: 22 vrouwtjes en 32 mannetjes. Dat wordt een grimmige strijd. Deze strijd om de vrouwtjes heeft overigens niets met de hoge temperatuur te maken, want die eenden gaan altijd in de winter relaties aan, of ze nu in Nederland broeden, zoals vele krakeenden, of in Scandinavië of Rusland, zoals de meeste wintertalingen.

Winterstop

Veel bomen zijn met een dikke laag mos bedekt. Af en toe til ik een plukje op. De warme vochtige wereld die dan tevoorschijn komt is vol van leven: een minuscuul vliegje schrikt op, een spinnetje vlucht weg, een doorzichtig rupsje begint te kronkelen. Gauw het deksel er weer op. Als ik verder loop hoor ik in de verte het zware kroh-kroh van een raaf. Even later zie ik vier raven ravotten in het beekdal. 

Op het zandpad vind ik hier en daar een vossenkeutel. Vossen laten hun uitwerpselen ostentatief voor oog en neus van hun rivalen achter. Puur machtsvertoon (het exacte tegendeel van ‘je keutel intrekken’). Met een stokje peuter ik wat in zo’n keutel zodat hij uiteenvalt. Een rijke verzameling van vermorzelde mestkevers komt tevoorschijn. Behalve rugschilden zie ik ook halsschilden met stekels eraan. Het maakt duidelijk dat de driehoornmestkevers na de korte gedwongen winterstop weer actief zijn. Even later, op de heide, zie ik meer sporen van hun recente activiteit: gekrulde kabels van zand dat ze bij graafwerkzaamheden uit de gangen naar boven hebben geduwd. Uit een van de holletjes steekt een mestkever, kop en halsschild buiten, de rest binnen. Hij zit doodstil en als ik dichterbij kom zie ik dat ik dat letterlijk moet opvatten: hij heeft de vorstperiode niet overleefd.

Ondanks de vele verse zandhoopjes is er nergens een levende mestkever te bekennen. Dat is niet zo vreemd omdat de kevers midden op de dag het minst actief zijn. Toch, na enig speuren vind ik er een. Aan zijn hoorns zie ik dat het een mannetje is. Hij heeft net zijn hol verlaten, doet een paar stramme stappen en valt dan stil. Alsof hij zonder brandstof is komen te zitten. Toch zit hij daar niet te niksen, want als ik wat beter kijk, van dichtbij, zie ik dat zijn kaaktasters naar zijn monddelen toe bewegen. Geen idee wat hij eet, en of hij eet.

Slotakte

Na een paar minuten gaat hij verder van zijn hol af. Maar wat gaat hij langzaam, alsof hij al zijn reserves heeft opgebruikt. De dunste grasspriet vormt een geduchte barrière op zijn route. Geregeld kukelt hij omver, klauwt dan hulpeloos met zijn poten in de lucht en krabbelt weer overeind. Na twintig minuten beëindigt hij zijn rondwandeling en keert terug naar huis. Hij kruipt meteen naar binnen. Hij zal wel moe zijn.

Toch zal hij weer op krachten moeten komen voor de hoogtijdagen van zijn leven. In de loop van februari en maart moet het gaan gebeuren. Een herkansing komt er niet. De paring is niet alleen de climax van zijn voorstelling, maar tevens de slotakte.