Piet J. van den Hout

22 januari 2021

Het is net licht, de zon moet nog opkomen, maar zal door wolken niet te zien zijn. De grauwe ganzen zijn er niet, wat veel decibellen scheelt. Ook zijn er geen grote groepen lijsters meer. Je zou denken dat de winterrust voorgoed is neergedaald.

Maar schijn bedriegt. In een ranke boom met uitzicht over het beekdal zit een havik. Ik richt de telescoop en aan het forse formaat, de roomkleurige borst met strepen overlangs, zie ik dat het een jong vrouwtje is. Ik ken haar. De hoge boom is haar favoriete plek van waaruit ze haar jachtterrein kan overzien. Geregeld jaagt ze hier de watervogels de stuipen op het lijf. Zoals de wintertalingen die onlangs met meer dan honderd tegelijk in paniek heen en weer door het dal scheerden. Ook nu is de havik alert. Ik zie haar opgewonden knikken met de kop, haar goudgloeiende ogen even oplichtend. Ze heeft iets gezien en schat afstanden in tot haar doel. Een paar seconden later laat ze zich uit de boom vallen en zit op het volgende moment twee houtduiven op de hielen. Die komen met de schrik vrij. De havik keert terug op haar post. Na amper twee minuten verlaat ze de boom opnieuw. Ze duikt omlaag, drie kieviten vliegen verschrikt op. De havik verdwijnt uit het zicht.

Ik loop een stukje verder over de Aesvoortsedijk. Acht spreeuwen zijn zojuist in de top van een eik geland, in een boom ernaast nog twee. De vogels zingen wat, ik herken het voorjaarsgejodel van de wulp en hoor ijle dalende tonen als van vuurpijlen. Simpele etudes zijn het, nog lang niet het niveau dat ze nodig hebben om een vrouwtje voor een nesthol te interesseren. Maar ze hebben nog tijd. Hun hormoonspiegels zullen de komende maanden hun zangkwaliteiten nog tot grote hoogte gaan opstuwen. De spreeuwen doen een heen-en-weertje naar het Amerikaanse eikenbos, waar ze waarschijnlijk zullen gaan broeden. Ze vliegen twee-aan-twee, als paartjes. Even later vertrekken ze naar de velden van het beekdal.

Ik volg hun voorbeeld en loop om het eikenbosje heen naar de laagte. Het pruup-pruup van wintertalingen klinkt luid en dichtbij. Even later zie ik ze vlak langs de rietkraag, tientallen mannetjes bijeen die zich met knikken, buigen en kleurvertoon uitsloven voor de paar vrouwtjes in hun gezelschap. Verderop langs het beekdal wandelt een donkere buizerd met trage stappen door het gras. Op mollenjacht. Zijn culinaire belangstelling voor mollen en muizen wordt gedeeld door vier grote zilverreigers en een blauwe reiger die elders in het veld paraderen.

Gedeelde belangen

In de modderige oever van de beek heeft zich een hechte groep kieviten verzameld. Ik schat 120 vogels. Er lopen wat spreeuwen bij, wat geen verrassing mag heten want spreeuwen en kieviten zijn vanwege gedeelde belangen vaak samen. Beide houden ze van wormen en larven die in het gras leven; samen zien ze een roofvogel sneller aankomen. 

En dan ineens zijn alle kieviten in de lucht. Ze gaan hoog. De spreeuwen zijn erbij. Dat kan maar één ding betekenen: een roofvogel, waarschijnlijk de havik. Minutenlang vliegen ze rond en dan lijkt het gevaar geweken en dalen ze af naar hun fijne plekje aan de oever van de beek.

Ik verlaat de laagte en loop langs de bosjes van de Aesvoortsedijk terug. Van links een schel alarm van een koolmees, dan meteen van rechts een kort kra van een geschrokken zwarte kraai. Daartussenin scheert een sperwer. Even mindert hij vaart voor een uitval naar een holenduif. Gemist. Dan suist hij verder naar het kruidenveld, op zoek naar de honderden vinken die daar van de rijke zadenoogst genieten.

Winterrust, dat is meer iets voor bomen.