Piet J. van den Hout

13 oktober 2020 – Geen zuchtje wind gisteravond. Er waren sterren te zien. Ik spitste mijn oren, boven het stadsgeluid uit. Daar waren ze. De ijle stemmen van koperwieken, als de lichtende sleepsporen van meteoren, maar dan akoestisch. Even later het droge dzip van zanglijsters. De lijsters – waartoe de koperwieken en de zanglijsters, maar ook de merels en de kramsvogels behoren – reizen in het donker, maar houden voortdurend contact. Het was begonnen, ik wist het. Een spektakel zou het worden bij het ochtendgloren. Ik sliep er onrustig van.

Voordat de wekker gaat ben ik wakker. In het halfdonker kom ik aan op de Regte Heide. Ik loop om de akker heen naar het kruidenveld waar ik een mooi uitzicht heb op de meidoornbessen die in dikke trossen aan de bomen hangen. Er staat een ree aan de rand van de houtwal. Hij kijkt wat kippig naar me, stampt af en toe met een poot, doet een stap opzij om me met andere ogen te kunnen zien. Dan wandelt hij rustig de struiken in.  

Daar komen ze

De oosthemel kleurt dieproze en paars. Maar niet voor lang. De zon dringt tegen de kim en laat de hemel al wat verbleken. Dan zie is ze verschijnen van achter de bomen, uit het noorden. Ze zijn met vele en laten zich ook horen. Koperwieken, zanglijsters, kramsvogels. Nu eens kleine groepjes, dan weer enorme waaiers van vogels die in zuidwestelijke richting verder gaan, over het Amerikaanse-eikenbos heen vliegen en dan uit het zicht verdwijnen. Van tijd tot tijd deinen er wat vinken en kepen mee, af en toe een troepje veldleeuweriken, wat witte kwikstaarten, spreeuwen, en een sliert kwinkelerende sijsjes. Maar de lijsters domineren het luchtruim. Ze blijven komen, als herfstbladeren in een storm. 

De zon kruipt over de bomen en zet de achterste meidoorns al in volle gloed. Steeds meer lijsters laten zich uit de lucht vallen en landen in de houtwal (zie video). De meeste zijn koperwieken, maar er zitten ook zanglijsters tussen. Vooral bij de koperwieken zijn de eerstejaars goed van de volwassen vogels te onderscheiden door witte toppen aan elleboogpennen en dekveren. Felrode bessen verschijnen tussen vogelsnavels en glijden naar binnen. Kramsvogels dalen niet af, die hebben kennelijk andere plannen. De roodborstjes roepen voortdurend een scherp tsiep om het bezit van hun winterterritorium te claimen. Dat ze die bezitsdrang bloedserieus nemen, zag ik een paar dagen geleden toen ik een stuiterende veerbal in de struiken zag. Pas na een seconde of vijf maakten zich daar twee roodborstjes uit los. De overslaande stemmen van kolganzen. Een winters geluid. Ook zij hebben hun hoog-noordelijke broedgebieden verlaten.

Saamhorigheid

Het loopt al tegen negenen. Schaduwen worden korter en alle meidoorns baden nu in de zon. Steeds meer koperwieken en zanglijsters dalen af. Of ze de bessen zien of er door hun soortgenoten op attent worden gemaakt, dat weet ik niet. Hoe dan ook, de rode vruchten hebben grote aantrekkingskracht.

Wat langer kijk ik naar een koperwiek die bovenop de meidoornstruik zit. Hij zit daar rustig, heeft waarschijnlijk al de nodige vruchten verzwolgen. Kijkt wat om zich heen. Dan klinkt de snijdende roep van een soortgenoot. Hij veert op, vliegt weg en het volgende moment is hij deel van een groep van wel veertig koperwieken die ervandoor gaan. Die saamhorigheid, die is bij de lijsters ingebakken. Ze komen er ver mee.

Het zal stil worden in het Hoge Noorden.