Piet J. van den Hout

6 mei 2019 — Ineens is die wereld weer groen. Het gaat zo snel. Elk jaar weet ik dat het gaat gebeuren en elk jaar ben ik weer een beetje overdonderd — een naïviteit die ik overigens nooit hoop te verliezen.

Waar bladeren zijn, is voedsel voor rupsen. Een blauwborst weet ze te vinden tussen gras en dorre bladeren aan de rand van een eikenbosje. Hij is er goed in, hij pakt minstens twaalf rupsjes per minuut (zie video). Zo weet hij het een na het andere rupsje tussen zijn snavel geklemd te houden. Ook al moet hij telkens even de snavel openen om weer een prooi aan zijn collectie toe te voegen, hij verliest er niet een. Dat hij verzamelt en niet eet, verraadt dat er jongen zijn.

 

Het nestje zit vermoedelijk in het rietmoeras, een paar honderd meter verderop, vlak bij de plaats waar ik de vogel eerder zingend had gefilmd (zie blog ‘Hemels blauw’). Dat kan verklaren waarom hij zoveel rupsjes tegelijk vergaart. Als hij ze vlakbij het nest had gevonden, had hij zich deze volle snavel kunnen besparen door steeds even met één of enkele prooien tegelijk heen en weer te pendelen. Spreeuwen die emelten uit het gras peuren voor hun jongen blijken inderdaad meer voedsel op te laden naarmate de reistijd naar het nest langer is. Mensen die boodschappen doen bij de supermarkt om de hoek is, kunnen evengoed elke dag even binnenlopen en zo voor elk maaltijd apart boodschappen doen. Maar als ze er een eind voor moeten reizen, is het efficiënter om meteen voor de hele week in te slaan. Vogels pakken het ook zo aan. Ze hebben meer verstand van economie dat wij misschien geneigd zijn te denken.

Druk, druk, druk

Ook de roodborsttapuiten hebben het druk. Aan hun driftige ‘fiet-trik-trik’ kun je horen dat ze jongen hebben. Ze waarschuwen de kleintjes voor de man met de telescoop die naderbij komt. Hun nakomelingen zullen nog klein zijn en laag in de vegetatie schuilen. Zodra ze wat groter zijn, zullen ze zich hoger in de struiken wagen om zich te laten voeren.

Boomleeuweriken zingen nog maar af en toe. Ze hebben jongen die er afgezien van de witte biesjes aan de rugveren al helemaal uitzien als volwassen vogels. Ik zie er drie behoedzaam schuifelend tussen schraal gras hun voedsel zoeken. Ze worden onzeker, hun bewegingen aarzelend. Vogels in de omgeving alarmeren. De boomleeuweriken drukken ze zich stijf tegen de grond en blijven zo een halve minuut zitten. Dan komen ze een voor een weer in beweging, maar overtuigend is het niet. Opnieuw gaan ze in dekking. Ze nemen geen onnodige risico’s. Als ík al weet dat hier regelmatig een sperwer jaagt, wat dan te denken van deze vogels die hier dag in dag uit rondscharrelen? En voor míj is het zien van een sperwer heerlijk vrijblijvend; voor hen is zo’n ontmoeting een kwestie van leven of dood.

 

 

Aanpakken

Het was halverwege februari dat de eerste weemoedige zangtonen van de boomleeuweriken, hoog boven de heide of vanuit een boom, te horen waren (zie blog ‘De heide danst’). Laten we eens terugrekenen: ik schat dat deze jongen 2 á 3 weken geleden het nest hebben verlaten. Daarvoor werden ze in het nest zo’n 12 dagen door de ouders gevoerd. Maar voordat het zover was, heeft het vrouwtje ongeveer 14 dagen op de eitjes gebroed. De drie perioden tezamen brengen ons terug naar halverwege maart, de periode waarin het vrouwtje met broeden moet zijn begonnen. Amper een maand nadat de eerste boomleeuweriken arriveerden.

Die vogels weten van aanpakken. Geen geaarzel, geen keuzestress, ze doen gewoon wat gedaan moet worden. Daar kunnen wij wat van leren.

 

Bronnen:

Kacelnik, A. 1984. Central-place foraging in starlings (Sturnus vulgaris). I. Patch residence time. Journal of Animal Ecology 53: 141-151.

Piersma T. & van Gils J.A. 2011. The Flexible Phenotype. A body-centered Integration of Ecology, Physiology, and Behaviour. Oxford University Press.

Tinbergen, J.M. 1981. Foraging decisions in starlings (Sturnus vulgaris L.). Ardea 69: 1-67.