Piet J. van den Hout

3 april 2019 —Een onooglijk meesje is het. Velen zien hem over het hoofd. Zijn roep is ook al niet om naar huis te schrijven: een wat mechanisch èèh-èèh, zo bescheiden dat het aan de meeste mensen voorbijgaat. Als hij wat vaker zou zingen, zou er misschien wat te redden zijn, maar die uitbundigheid is niet aan hem besteed.

Hij is misschien geen hoogvlieger, maar met één kwaliteit steekt hij met kop en schouders boven vele van zijn mezenbroeders uit: het ambacht van houtbewerking.

Zachte houtsoorten

Mezen zijn holenbroeders. Kool- en pimpelmezen zullen nooit zelf een hol uithakken. Ze zoeken een verlaten spechtenhol of een door een mens aangeboden nestkast, en bouwen daar hun nest in. Matkoppen doen zoiets slechts bij hoge uitzondering. Ze bouwen hun woning het liefst zelf. Je zult ze niet met de bravoure van een specht een gat in een eik of beuk zien hakken. Ze pakken het subtieler aan. Ze werken alleen met zachte houtsoorten, van berken bijvoorbeeld, die al een beetje vermolmd zijn. Daarin hakken ze zelfstandig een nestholte uit. Soms vergroten ze een holletje van een specht die de bouw heeft gestaakt.

Man en vrouw werken eendrachtig samen. Een voor een duiken ze het hol in. Ze willen zo graag in de woning aan de slag dat ze opgewonden met hun vleugeltjes beginnen te trillen als hun partner te lang in het hol aan het werk blijft. Samen verwijderen ze overtollig hout en richten dan zelf de kinderkamer in.

Glanskoppen

Je zou denken dat we die ambachtelijkheid ook bij glanskoppen aantreffen. Die lijken uiterlijk zo veel op matkoppen, dat alleen echte vogelaars het verschil zien. Toch is er een opmerkelijk verschil tussen beide soorten: anders dan matkoppen komen glanskoppen in Noord-Brabant niet of nauwelijks voor. Meer oostelijk en noordelijk, bijvoorbeeld in het Gooi, vind je ze volop. Glanskoppen wonen op stand, in wintereiken-beukenbossen. Dat softe Brabantse berkenhout hebben ze niet nodig. Een eigen nesthol uithakken, daar maken ze hun snavel niet aan vuil. Liever een keurige kant-en-klare nestkast. Een boomholte is ook goed. Die moet dan wel eerst door matkoppen zijn ingericht.

Die matkoppen maken er wat van. Je zou kunnen zeggen dat ze aardser zijn dan glanskoppen en de meeste andere mezen. Geheel op eigen houtje brengen ze nieuw leven in bomen die al lang dood zijn. Alleen al daarom zouden ze meer aandacht verdienen.