Piet J. van den Hout

1 en 3 april 2019 —Heldere fluittonen reizen door het eiken-berkenbos. Ze komen van verre, maar trekken zich weinig aan van de barrières van bomen en struiken. De tonen zijn zo laag dat wij mensen ze zouden kunnen imiteren. Typisch de zangtonen van een bosvogel die gehoord wil worden. Ze verschillen duidelijk van het veel ijlere tsie-tsie-tsie van de matkop die even verderop zingt (video hieronder). Bij een rijtje van oude eiken zie ik de boomklever behendig ondersteboven langs een kale tak kruipen. Dan krult hij zich om de tak, komt weer overeind en springt opgewonden naar een volgende tak waar hij even de tijd neemt om, met de kop in de nek, te zingen. Hij vliegt naar een groot gat in een oude eik. Kruipt niet naar binnen, maar blijft bij de ingang druk fluitend heen en weer drentelen.

Dan komt het vrouwtje aangevlogen. Hij maakt plaats en zij schiet vlak langs hem heen het gat in met een stukje rood cellofaan in haar snavel. Ze verdwijnt achter in het hol, waar ze het materiaal verwerkt. Omdat het nest slechts op een paar meter van de grond zit, kan ik haar in het halfdonker druk in de weer zien. Boomklevers maken hun nest gewoonlijk met stukjes bast, of dennennaalden. Dennenbast zou parasieten weren. Het ligt hier genoeg, maar het achtergelaten plastic sprong bij de bezige boomklever wellicht meer in het oog. Die rommel zal hoe dan ook geen parasieten weren.

Als ze achterin haar hol is geweest begint ze de gang en het voorportaal van haar woning in te richten. Intussen blijft de man rondom haar uitbundig zingen. Behalve met deze arbeidsvitaminen draagt hij aan de werkzaamheden weinig bij.

Gebruikte woning

Ze hebben hun intrek genomen in een oud spechtenhol. Boomklevers hakken zelf geen hol uit. Ze zouden hun snavel kunnen breken of een hersenschudding oplopen. Zo’n spechtenwoning is eigenlijk een maatje te groot voor ze. Met modder metselt het wijfje de woning op maat. Gelukkig hoeft ze in deze zompige omgeving voor haar bouwmaterialen niet ver te reizen.

Er is onrust. Het vrouwtje onderbreekt haar werk en vliegt weg. Er zit een eekhoorn in hun boom. Hij klimt vlak langs hun hol. Hij zou er zo in kunnen kruipen. Het mannetje is witheet. Die eekhoorn moet opkrassen. Hij fladdert voortdurend om de indringer heen. Het rode gevaar blijft er stoïcijns onder.

Verkleinen van gevaar

Die eekhoorn kan nu nog weinig kwaad. Maar als er eitjes of jongen zijn, zal hij voor het hol aanzienlijk meer belangstelling hebben. Zover willen de boomklevers het liever niet laten komen. Juist voor dit soort indringers werkt het vrouwtje zich uit de naad om het gat kleiner te maken.

Dat gat wordt zo klein dat de boomklever er nog net doorheen kan. Afrikaanse neushoornvogels pakken dat rigoureuzer aan. Met specie die haar partner aanbrengt metselt het vrouwtje zichzelf van binnenuit helemaal in. Uiteindelijk blijft er een smalle kier over waardoorheen het mannetje haar van proviand voorziet. Als de eieren uitkomen breekt het vrouwtje uit, metselen de jongen het gat weer dicht en voeren beide ouders hun kroost.

Goed gereedschap

Zodra de kust veilig is gaat de boomklever verder. Met haar snavel tikt ze met veel zorg de modder aan, zodat er uiteindelijk een keiharde wand ontstaat. Die snavel is een stevig instrument. Ze tikken er ook beukennootjes en ander voedsel mee stuk, nadat ze het in een spleet van de schors hebben klemgezet. Geen wonder dat die snavel is het winterseizoen, als ze meer noten en minder insecten eten, een stukje korter is. Hij groeit in het voorjaar weer wat aan.

Nog een paar weken hard werken en dan zal de woning er heel anders uitzien. Een mooi rond klein gaatje rondom een ambachtelijk glad bepleisterde entree. Dat hele klusje geklaard met de snavel, zonder verdere hulpmiddelen. Daar kan de beste stukadoor of metselaar een puntje aan zuigen.