Piet J. van den Hout

[Dit blog verscheen op 4 maart 2019 op Beleef de Lente – Slechtvalk (Vogelbescherming)]

Bij de slechtvalken heeft de vrouw het laatste woord; hij heeft het maar te slikken. Toch is dat ergens goed voor.

Alleen al aan de manier waarop vorige week het vrouwtje de prooi bij het mannetje uit de bek trok, is te zien dat zij dominant is. Net als de balts helpt die dominantie om verhoudingen tussen de partners in goede banen te leiden. Met hun stevige snavels en scherpe klauwen kunnen valken elkaar lelijk verwonden. Als ze beide even groot zouden zijn zou de kans daarop groter zijn dan wanneer een van de twee op voorhand al de underdog is.

Onder de plak

Het vrouwtje heeft de broek aan en het mannetje accepteert dat. Hoeveel ontzag hij heeft voor het vrouwtje zag ik ook in de Waddenzee, waar ik lange tijd achtereen — in herfst en winter — naar slechtvalken heb gekeken. Een vrouwtje laat alleen mannelijke soortgenoten toe in haar winterterritorium. Een mannetje mag er naar hartenlust jagen, maar zodra hij iets gevangen heeft, komt de vrouw aanvliegen. Zonder pardon staat hij zijn prooi af. Pas als de vrouw uitgegeten is en er wat losse stukjes vlees verspreid komen te liggen, schuifelt hij voorzichtig naderbij om ook wat te eten. Zo liggen de verhoudingen.

Op de huid zitten

Dominantie geeft duidelijkheid. Onderzoek heeft uitgewezen dat naarmate slechtvalken meer in grootte van elkaar verschillen, er minder openlijke agressie optreedt. Het zou het broedsucces niet ten goede komen wanneer het vrouwtje voortdurend haar partner op de huid zou zitten.

Evolutie

Deze dominantieverhouding tussen man en vrouw is gunstig voor het broedproces. Hoe het in de loop van de evolutie zover heeft kunnen komen dat de vrouwelijke slechtvalken dominant zijn over de mannen, daarover later.